LỢI ÍCH VÀ TÁC HẠI CỦA "AI" MANG LẠI CHO CUỘC SỐNG

Không thể phủ nhận rằng trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Là một công nghệ đột phá, mang lại cả lợi ích to lớn lẫn tác hại tiềm ẩn đối với cuộc sống của chúng ta. Điều quan trọng là phải hiểu rõ cả hai mặt để tận dụng tối đa tiềm năng của AI đồng thời quản lý các rủi ro. 

Trí tuệ nhân tạo (AI) là gì?

AI (Artificial Intelligence) nghĩa là trí tuệ nhân tạo, công nghệ này mô phỏng những suy nghĩ và quá trình tiếp thu kiến thức của con người cho máy móc, đặc biệt là các hệ thống máy tính. 

Các loại trí tuệ nhân tạo (AI)

Phân loại theo mức độ thông minh

• AI hẹp (Narrow AI): Chuyên thực hiện một nhiệm vụ cụ thể (nhận diện khuôn mặt, dịch ngôn ngữ, chatbot…).
• AI tổng hợp (General AI): Có khả năng học tập, tư duy và giải quyết vấn đề như con người.
• Siêu trí tuệ nhân tạo: Vượt xa trí thông minh của con người, có khả năng tự đưa ra quyết định, sáng tạo

Phân loại theo mức độ tương đồng

• Reactive Machines (Máy phản ứng): Là loại AI cơ bản nhất, chỉ phản ứng theo dữ liệu đầu vào, không có khả năng ghi nhớ.
• Limited Memory (Bộ nhớ giới hạn): Có thể ghi nhớ tạm thời dữ liệu trong một khoảng thời gian ngắn để đưa ra quyết định.
• Theory of Mind (Lý thuyết trí tuệ): Tập trung xây dựng những mô hình toán học, thuật toán. Với mục đích mô phỏng lại quá trình tư duy con người.
• Self-aware AI (AI tự nhận thức):  Là AI cao cấp và phức tạp nhất. Với khả năng nhận biết, thấu hiểu cũng như có ý thức đối với những tình huống xung quanh.

Lợi ích của AI

AI mang lại cho chúng ta rất nhiều lợi ích, chẳng hạn như:

Giúp tăng năng suất và tiết kiệm thời gian: AI có thể đảm nhận các công việc lặp đi lặp lại mà con người thường mất nhiều thời gian, chẳng hạn như nhập dữ liệu, kiểm tra thông tin, xử lý hóa đơn hoặc trả lời tin nhắn tự động cho khách hàng. AI có thể thay thế những công việc trên điều này không chỉ giúp tối ưu chi phí mà còn nâng cao hiệu quả vận hành.

Hỗ trợ ra quyết định: AI có khả năng phân tích và xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ mà con người khó có thể làm trong thời gian ngắn. Nhờ vậy, các nhà quản lý, bác sĩ, hay nhà nghiên cứu có thể đưa ra quyết định chính xác và kịp thời hơn.

Cá nhân hóa các dữ liệu người dùng: Trí tuệ nhân tạo có thể giúp doanh nghiệp phân tích và nhận thức sâu sắc hơn về người dùng và khách hàng của mình. Từ đó, đưa ra lời khuyên, gợi ý để họ cung cấp sản phẩm/dịch vụ cá nhân hóa đáp ứng được nhu cầu của người dùng riêng lẻ.

Xóa bỏ khoảng cách về ngôn ngữ: Vai trò của trí tuệ nhân tạo là khả năng xóa bỏ rào cản về ngôn ngữ. Giờ đây, con người giữa các quốc gia hiện nay có thể kết nối và gắn kết nhau dễ dàng hơn thông qua công nghệ dịch máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, điển hình như ngôn ngữ NLP phổ biến.

Tác hại của công cụ AI

Bên cạnh những lợi ích AI còn có những tác hại đáng ngại như:

Làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp: AI có khả năng tự động hóa nhiều công việc với tốc độ nhanh. Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nhưng lại khiến nhiều người lao động mất việc, đặc biệt là những nghề có tính chất lặp lại, ít đòi hỏi sáng tạo.

Vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật: AI thường thu thập và xử lý lượng lớn dữ liệu cá nhân (thói quen tiêu dùng, vị trí, lịch sử tìm kiếm…). Điều này có thể dẫn đến xâm phạm quyền riêng tư nếu dữ liệu bị khai thác sai mục đích.

Tốn chi phí: Để xây dựng và duy trì hệ thống AI. Các doanh nghiệp phải đầu tư nguồn lực lớn cho cơ sở hạ tầng, nhân sự cũng như phần cứng và phần mềm.

Phụ thuộc quá mức vào AI: Con người ngày càng dựa dẫm vào AI để giải quyết vấn đề, từ học tập, làm việc cho đến sáng tạo. Điều này có thể khiến kỹ năng tự suy nghĩ, phân tích, hoặc sáng tạo của chúng ta bị mai một dần.

Trí tuệ nhân tạo (AI) là con dao hai lưỡi của thời đại số. Một mặt, AI mang lại vô vàn lợi ích như tăng năng suất, tiết kiệm thời gian, cá nhân hóa trải nghiệm và xóa bỏ khoảng cách về ngôn ngữ. Mặt khác, AI cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, từ việc làm bị thay thế, xâm phạm quyền riêng tư, rủi ro sai sót trong quyết định, đến nguy cơ bị lạm dụng cho mục đích tiêu cực. Do đó, chúng ta cần phải chủ động tiếp cận và quản lý AI một cách hiệu quả.